Wat is het effect van orale anticonceptie op beweging? Orale anticonceptie verandert het hormonale evenwicht: het verlaagt de natuurlijke productie van oestrogeen en progesteron en vervangt die door kunstmatige hormonen. Die verandering kan invloed hebben op processen die belangrijk zijn voor sportprestaties, zoals spierstofwisseling, herstel en cardiovasculaire functie (Dalgaard, L.B. et al., 2019).
Disclaimer: deze blog heeft niet als doel om u meer of minder orale anticonceptie te laten gebruiken, maar louter om een antwoord te vormen op de vraag: Wat is het effect van orale anticonceptie op beweging? Met andere woorden wat het effect op training is. Andere effecten van orale anticonceptie (negatief of positief) worden niet opgenomen in deze blog. Dit is geen medisch advies en u dient telkens uw behandelende arts/gynaecoloog te raadplegen voor het gebruik van orale anticonceptie.
In de uitgebreide studie van Elliot-Sale et al. (2020) kwam naar voren dat vrouwen die gebruik maken van orale anticonceptie gemiddeld gezien net iets minder scoren dan vrouwen die een natuurlijke cyclus doorgaan. Dit verschil is echter niet significant te noemen en is dus verwaarloosbaar. In een oudere studie (Lebrun et al., 1993) komen dezelfde zaken naar voor en wordt benadrukt dat iedere vrouw individueel moet worden benaderd en dat er persoonlijke verschillen zijn in de effecten op het uithoudingsvermogen.
Onderzoek naar de invloed van orale anticonceptiva op krachttraining levert een gemengd, maar genuanceerd beeld op. Dalgaard et al. (2019) toont aan dat in een tien weken durend programma voor jonge vrouwen, de vrouwen met gebruik van orale anticonceptie meer spiermassa ontwikkelden dan niet-gebruiksters, vooral door een grotere toename in type I spiervezels. Deze extra hypertrofie vertaalde zich niet direct naar een evenredige verbetering in spierkracht. Een vergelijkbaar resultaat werd gevonden door Engstad et al. (2025), die na twaalf weken training eveneens grotere hypertrofie rapporteren bij het gebruik van orale anticonceptie in de armen en dijen, zonder gepaard te gaan met een duidelijk krachttoename. Een extra parameter uit hun studie was het feit dat zij die orale anticonceptie gebruiken gemiddeld langer sliepen, wat mogelijk een ondersteunende rol speelt in herstel en adaptatie.
Tegelijkertijd laten andere onderzoeken een genuanceerder beeld zien. Sung et al. (2022) volgden vrouwen gedurende twaalf weken krachttraining en zagen dat zowel vrouwen met orale anticonceptie als vrouwen zonder, in gelijke mate vooruit gingen in kracht, spierdikte en spiervezelstructuur. Zij concludeerden dat orale anticonceptie geen nadelige invloed had op de trainingseffecten. Ook Romance et al. (2019), die zich richtten op ervaren krachtsporters, vonden geen significante verschillen tussen beide groepen. Beiden verbeterden in vetvrije massa, squat- en bench press-prestaties en sprongkracht.
Schaumberg et al. (2016) richtten zich in hun onderzoek op de vraag hoe het gebruik van orale anticonceptiva de effecten van sprint- & intervaltraining kan beïnvloeden bij vrouwen. Deze trainingsvorm staat bekend als een krachtige prikkel voor uiteenlopende fysiologische aanpassingen: onder meer een sterke verbetering van de maximale zuurstofopname (VO₂max), een toename in mitochondriale capaciteit en efficiëntie, en een verbetering van diverse prestatie-indicatoren die nauw samenhangen met uithoudingsvermogen en explosieve kracht.
In tegenstelling tot de resultaten bij kracht en uithouding (met duurtrainingen) kwam er in de studie van Schaumberg et al. (2016) naar voor dat er minder vooruitgang werd geboekt in de aerobe capaciteit en specifieke prestatie indicatoren bij vrouwen die orale anticonceptie gebruiken ten opzichte van vrouwen die dit niet doen. Dit suggereert dat het gebruik van orale anticonceptie de adaptatie van intensieve trainingsvormen kan afremmen. Voornamelijk bij zware, explosief belastende prikkels. Dit impliceert dat orale anticonceptie dus potentieel een beperkend effect heeft op de training respons. Verder onderzoek is hier wel aangeraden.
| Trainingsprikkel | Effect van orale anticonceptie |
| Duurtraining | Over het algemeen een verwaarloosbaar effect. |
| Hypertrofie | Meer hypertrofie (type I vezels en grote spiergroepen) |
| Kracht | Over het algemeen een verwaarloosbaar effect. |
| Sprint- & intervaltraining | Mogelijks gedempte adaptatie |
Voor de meeste vrouwen heeft het gebruik van orale anticonceptie weinig tot geen rechtstreeks effect op de prestatie. Maar de effecten van de menstruatiecyclus zijn individueel te bepalen en zo zijn deze van anticonceptie ook. Anticonceptie kan voor sommige vrouwen helpen met het stabiliseren van de effecten van de menstruatiecyclus (lees menstruatiecyclus) waardoor de prestatie verbetert. Voor sommige vrouwen is het net beter om het lichaam te blijven aanvoelen en één te blijven met de cyclus. Onder andere om het REDS-syndroom (lees er hier meer over) tijdig te kunnen detecteren aangezien een veranderende cyclus (onregelmatiger verloop) één van de symptomen is. Het is dus een persoonlijke keuze die gemaakt dient te worden en hierbij kan een gynaecoloog of een behandelende arts de perfecte steun in zijn.
Jelle Nuyts
