Fibromyalgie is na lage rugpijn en artrose de meest voorkomende musculoskeletale aandoening (Jurado-Priego et al., 2024). De aandoening kent een chronisch karakter en wanneer je hier mee te kampen krijgt is dit zeer vervelend. In deze blog gaan we verder in op wat het juist is, wat de risico factoren zijn en hoe beweging kan helpen.
Disclaimer: deze blog is geen medisch advies. Raadpleeg altijd je huisarts voor het nemen van medicatie of een concreet behandelplan.
Fibromyalgie is een chronische aandoening (klachten langer dan 3 maanden) die gekenmerkt wordt door musculoskeletale pijn (= pijn in de botten, gewrichten, spieren of pezen) die geassocieerd is met een verhoogde respons op de stimuli die als nociceptief worden ervaren en verband houden met somatische (lichamelijke) symptomen (Jurado-Priego et al., 2024). Vaak gaat het gepaard met klachten zoals vermoeidheid, slaapstoornissen, concentratie- of geheugenproblemen en depressieve gedachten (UZ Gent, 2019).
De oorzaak van fibromyalgie is nog niet echt bekend. Dankzij recente onderzoeksresultaten groeit het inzicht in de achterliggende oorzaken van fibromyalgie. Zo toont nieuw onderzoek aan dat er meerdere fysiologische abnormaliteiten zijn bij mensen gediagnosticeerd met fibromyalgie: een verhoogd niveau van substantie P (= neurotransmitter en -peptide) in de wervelzuil, lagere bloed doorstroom naar de thalamus, een hypofunctie van de HPA-as (hypothalamus – hypofyse – bijnier as) die instaat voor reactie op stress, een verlaagd niveau van serotonine en abnormaliteiten in de werking van cytokines (= immuunrespons). De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat fibromyalgie voortkomt uit een verstoring in de centrale verwerking, waarbij sprake is van ontregeling van het neuro-endocriene systeem en de neurotransmitters (Mulder, 2020).
De behandeling van fibromyalgie dient op een holistische wijze te worden benaderd. Dit ten gevolge van de meervoudige oorzaak (Jurado-Piergo et al., 2024; Jones et al., 2024). We gaan hier verder in op het effect van het niet-pharmaceutische luik. Wat medicatie betreft verwijs ik door naar jouw begeleidende arts.
Een belangrijke eerste stap is het educeren van de patiënt zelf. Indien je op de hoogte bent van wat je te wachten staat en welke vormen van therapieën er bestaan, genereer je een hogere therapietrouw wat dus meer succes impliceert (Garcia-Rios et al., 2019).
Cognitieve gedragstherapie kan bijdragen aan het verbeteren van de bijkomende klachten van fibromyalgie. Het verbetert de slaap, heeft een positieve invloed op depressieve gedachten en kan ook een positieve invloed hebben op de chronische pijn (Jones et al., 2024; Suma et al., 2023).
Beweging is een belangrijk onderdeel binnen het holistisch behandelplan van fibromyalgie. De gunstige effecten van lichaamsbeweging op de levenskwaliteit van personen met fibromyalgie kunnen verklaard worden door:
De effectiviteit van verschillende bewegingsvormen bij fibromyalgie is aangetoond in talloze studies, vaak geëvalueerd met behulp van de Fibromyalgia Impact Questionnaire (FIQ). Deze vragenlijst meet onder andere lichamelijk functioneren, pijn, vermoeidheid, slaapkwaliteit, angst en depressie.
Beweging is een effectieve manier om ondanks fibromyalgie toch de levenskwaliteit te verbeteren. Idealiter laat je je ook begeleiden (lees: waarom is begeleiding belangrijk?) zodat er een op maat gemaakt bewegings-/trainingsplan kan worden opgesteld.
Een gezond, evenwichtig dieet zorgt voor de beste resultaten wat mensen met fibromyalgie betreft. Een verhoogde inname van groenten, extra-vierige olijfolie (de hoogste kwaliteit van olijfolie) en voedingsproducten met antioxidanten kunnen een positief effect hebben op de symptomen. Raadpleeg eventueel een diëtist om samen met jou een op maat gemaakt schema uit te werken (Jones et al., 2024).
Manuele therapie toont potentieel in het verlichten van pijn en verbeteren van psycho-fysieke symptomen bij fibromyalgiepatiënten, vooral wanneer geïntegreerd binnen een holistisch behandelplan. Ook hier is het van belang dat je een op maat gemaakt behandelplan laat opstellen door je behandelende arts (Jurado-Priego et al., 2024; Carrasco-Vega et al., 2024).
Elektrotherapie is een opkomende behandelmethode bij fibromyalgie, waarbij elektrische of magnetische stimulatie van spieren of hersengebieden wordt gebruikt met als doel pijnvermindering en functionele verbetering. Daarnaast kan het ook een positief effect hebben op andere problemen die gepaard gaan met fibromyalgie zoals verminderde concentratie, geheugenproblemen en andere mentale moeilijkheden (Jurado-Priego et al., 2024).
Cryotherapie geeft duidelijke verlaging in pijnklachten. Een vorm waarbij het gehele lichaam wordt afgekoeld is efficiënter dan lokale verkoeling met een cold pack (Jones et al., 2024).
Myofasciale massage heeft een duidelijke, positieve invloed op het functioneren van mensen met fibromyalgie. Het zorgt voor verlaging van pijnklachten, verbetering van het algemeen functioneren en het mentaal welzijn (Jones et al., 2024).
Fibromyalgie is een complexe, chronische musculoskeletale aandoening die niet alleen gepaard gaat met wijdverspreide pijn, maar ook met tal van bijkomende klachten zoals vermoeidheid, slaapstoornissen en cognitieve problemen (concentratie en geheugen). Hoewel de precieze oorzaak nog niet volledig is opgehelderd, wijzen recente wetenschappelijke inzichten op een verstoring van centrale pijnverwerking, met betrokkenheid van neuro-endocriene en immuunsystemen.
Het optimaliseren van levenskwaliteit bij fibromyalgie vraagt om educatie van de patiënt, een holistisch behandelplan op maat, afgestemd op zowel lichamelijke als psychologische noden. Verdere onderzoeksinspanningen zijn nodig om de effectiviteit en werkingsmechanismen van verschillende therapieën beter te begrijpen en richtlijnen verder te verfijnen. Niet-farmacologische strategieën zoals beweging, cognitieve gedragstherapie, voeding, manuele therapie en elektrotherapie tonen elk potentieel in het verbeteren van de levenskwaliteit van patiënten, met beweging als centraal en goed onderbouwd onderdeel. Aerobe training, krachttraining, flexibiliteit oefeningen, hydrotherapie en mind-body-interventies zoals yoga en Tai Chi dragen bij aan pijnvermindering, verhoogde fysieke capaciteit en mentaal welzijn.
Jelle Nuyts
Carrasco-Vega, E., Guiducci, S., Nacci, F., Randone, S. B., Bevilacqua, C., Gonzalez-Sanchez, M., & Barni, L. (2024). Efficacy of physiotherapy treatment in medium and long term in adults with fibromyalgia: an umbrella of systematic reviews. Clinical And Experimental Rheumatology. https://doi.org/10.55563/clinexprheumatol/ctfuqe
Chand, S. P., Kuckel, D. P., & Huecker, M. R. (2023, 23 mei). Cognitive Behavior Therapy. StatPearls – NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/
Fibromyalgia. (2024, 25 januari). Arthritis. Geraadpleegd op 28 mei 2025 via https://www.cdc.gov/arthritis/fibromyalgia/
García-Ríos, M. C., Navarro-Ledesma, S., Tapia-Haro, R. M., Toledano-Moreno, S., Casas-Barragán, A., Correa-Rodríguez, M., & Aguilar-Ferrándiz, M. E. (2019). Effectiveness of health education in patients with fibromyalgia: a systematic review. European Journal Of Physical And Rehabilitation Medicine, 55(2). https://doi.org/10.23736/s1973-9087.19.05524-2
Jones, E. A., Asaad, F., Patel, N., Jain, E., & Abd-Elsayed, A. (2024). Management of Fibromyalgia: An Update. Biomedicines, 12(6), 1266. https://doi.org/10.3390/biomedicines12061266
Jurado-Priego, L. N., Cueto-Ureña, C., Ramírez-Expósito, M. J., & Martínez-Martos, J. M. (2024). Fibromyalgia: A Review of the Pathophysiological Mechanisms and Multidisciplinary Treatment Strategies. Biomedicines, 12(7), 1543. https://doi.org/10.3390/biomedicines12071543
Mulder, B. (2020, 18 december). Fibromyalgia | Symptoms, Causes and Treatments. The National Fibromyalgia Association. Geraadpleegd op 28 mei 2025 via https://www.fmaware.org/fibromyalgia/
Verweire, E. (2021, January 15). Is de oorzaak van fibromyalgie eindelijk ontrafeld? EOS Wetenschap. https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/de-oorzaak-van-fibromyalgie-eindelijk-ontrafeld
